گالوانیزه چیست و چه کاربرد هایی دارد؟

یکی از پُرکاربرد ترین ورق های فولادی در صنایع مختلف ورق های گالوانیزه است. که تحت تکنولوژی خاصی به نام گالوانیزاسیون تولید می‌ شوند. گالوانیزاسیون یا «روی‌اندود کردن»باعث افزایش مقاومت ورق های فولادی در برابر زنگ زدگی و خوردگی می شود و عمر مفید آنهارا تا ۵۰ سال افزایش می دهد.

اگر علاقمند هستید در خصوص ورق گالوانیزه ، ویژگی ها و کاربرد های آن اطلاعات بیشتری کسب کنید؛ دعوت می کنیم در ادامه با فولاد نصر آذربایجان همراه باشید.

◾️ورق گالوانیزه چیست؟

ورق گالوانیزه یا آهن گالوانیزه به ورق هایی گفته می شود که به روش نورد گرم تهیه و یک لایه‌ی نازک از جنس عنصر فلز روی بر سطح خارجی ورق کشیده می شود تا مقاومت آن در برابر زنگ زدگی و خوردگی افزایش یابد. همچنین هرچه مقدار فلز روی استفاده شده در سطح ورق بیشتر باشد؛ درصد کوتینگ ورق و در نهایت مقاومت ورق در برابر عوامل محیطی مانند زنگ زدگی و خوردگی بالاتر می رود.

رایج‌ ترین ورق‌ های موجود در بازار ایران دارای پوشش‌ هایی با ضخامت‌ های بین ۸۰_۱۵۰ میکرون هستند. که طبق استاندارد ISO1460 ساخته می‌ شوند. در حالی که ورق های وارداتی دارای پوشش‌ های با ضخامت‌ های بین ۱۶۰_۲۰۰ میکرون هستند.

طول عمر مفید ورق های گالوانیزه به نوع ورق و روش ساخت آن ، کیفیت ورق و محیط و شرایط کاری بستگی دارد. و در صورتی که موارد گفته شده رعایت شود ورق های گالوانیزه ۲۰_۳۰ سال و حتی تا ۵۰ سال نیز عمر می کنند.

◾️ویژگی های ورق گالوانیزه

از مهم ترین ویژگی های ورق های گالوانیزه می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• این ورق ها به دلیل داشتن مقاومت بالا در برابر عوامل محیطی مانند زنگ زدگی و خوردگی عمر مفید بالایی دارند.
• هزینه‌ی تولید ورق‌های گالوانیزه از هزینه تولید سایر ورق‌های مقاوم در برابر خوردگی کمتر است.
• هزینه‌ی نگهداری و تعمیر ورق‌های گالوانیزه، کمتر از سایر ورق‌هاست.
• مدت زمان تولید ورق گالوانیزه کم است.
• این ورق ها به راحتی قابل جوشکاری هستند.
• ورق های گالوانیزه دارای ظاهری برّاق ،صیقلی و شفاف هستند.
• این ورق ها قابلیت انعطاف پذیری بالایی دارند و فرم‌دهی و شکل‌دهی آنها به راحتی انجام می‌شود.
• ورق های گالوانیزه را می توان رنگ آمیزی کرد.
• بازرسی و معاینه‌ی فنی ورق‌های گالوانیزه، بسیار ساده‌تر از سایر ورق‌ها است؛ در نتیجه، اعتبار فنی این ورق‌ها بیشتر از سایر ورق‌های فولادی است.

◾️مزایای ورق گالوانیزه

با توجه به ویژگی های گفته شده مهم ترین مزایای ورق های گالوانیزه عبارت است از :

• دوام و طول عمر بالا
• سختی بسیار زیاد
• فرآیند ساده‌ی تمیزکاری ورق
• هزینه‌ی کمتر در ساخت و نگهداری
• ظاهری زیبا
• قیمت مناسب
• سازگار با محیط زیست

◾️انواع ورق گالوانیزه بر اساس روش تولید

ورق های گالوانیزه عموما به چهار روش تولید می شوند و هر کدام از روش ها ویژگی های خاصی به ورق های فولادی می دهند که باعث تغییر کاربرد آنها می شود.

1- گالوانیزه گرم یا حرارتی

در این روش که به آن گالوانیزاسیون کلاسیک یا غوطه وری نیز گفته می شود؛ ورق‌های فولادی پس از چربی زدایی و رفع آلودگی‌های سطحی طی چند مرحله در یک استخر پر از روی، غوطه‌ور می‌شوند تا کاملاً با روی، آغشته شوند و در مرحله ی بعد ضخامت لایه ی پوشش تنظیم و فرایند خشک کردن انجام می شود.

در صورتی که خشک شدن طبیعی و بدون دخالت و سرعت بخشیدن به پوشش روی ایجاد می‌شود؛ باعث ایجاد اسپانگل‌ یا گل های درشت بر روی سطح فلز می شود که دلیل آن وجود ناخالصی هایی در روی می باشد و اگر خشک کردن با کنترل و نظارت بر ترکیب شیمیایی و نرخ سرمایش در فلز مذاب روی، انجام شود باعث ایجاد گل های ریز بر روی فلز می شود.

از مزایای این روش می توان به مقرون به صرفه بودن آن از نظر اقتصادی و قابلیت گالوانیزه کردن انواع محصولات فولادی در اشکال مختلف و استحکام بالای ورق ها اشاره کرد.

2-  پیش گالوانیزاسیون

این روش شباهت زیادی با روش گالوانیزه‌ی گرم دارد. با این تفاوت که در روش پیش‌گالوانیزه، ابتدا فلز با یک مایع، تمیز می‌شود و سپس برای گالوانیزاسیون در یک استخر پر از روی گالوانیزه می‌شود. این نوع ورق ها یکپارچگی و یک‌دستی بیشتری نسبت به روش گالوانیزه‌ی گرم دارند.

‏3- گالوانیلینگ

گالوانیلینگ روشی نسبتاً زمان‌بر و حساس است؛ در این روش ورق‌های فولادی طی دو مرحله یعنی گالوانیزاسیون گرم و گداختگی تولید می‌ شوند. به این صورت که ابتدا ورق با روکشی از جنس روی پوشش‌دهی می‌شود و سپس در فرآیند کوره‌های گداخته قرار می‌گیرد.

4- الکتروگالوانیزه

در این روش که به آن گالوانیزاسیون سرد نیز گفته می شود، ورق ها با استفاده از جریان‌های الکتریکی و محلول الکترولیتی سولفات روی گالوانیزه می شوند. الکترولیت در این فرایند همان ترکیب آب و نمک روی یا اسید و نمک روی است. ورق های تولید شده با این روش ضخامت کمتری نسبت به سایر ورق‌های گالوانیزه دارند و معمولاً در صنعت‌های حساس‌تر مانند خودرو سازی مورد استفاده قرار می گیرند. همچنین این ورق‌ها، قابلیت رنگ‌آمیزی بهتری دارند.

◾️انواع ورق گالوانیزه بر اساس عناصر آلیاژی

ورق های گالوانیزه را بر اساس درصد عناصر آلیاژی موجود در آنها به چندین دسته ی زیر تقسیم می کنند:

۱- ورق گالوانیزه Z : در صورتی که جنس پوشش روی به کار رفته بر سطح ورق آهنی خالص باشد، به آن ورق Z می‌ گویند.

۲- ورق گالوانیزه ZF : اگر در جنس پوشش روی؛ علاوه بر روی مقداری عنصر آهن Fe نیز یافت شود، به آن ورق ZF می‌ گویند.

۳- ورق گالوانیزه ZA : این نوع ورق ها از روی ، ۵ درصد آلومینیوم و مقدار جزئی میش تشکیل می شوند.

۴- ورق گالوانیزه AZ : این نوع ورق ها از روی، ۵۵ درصد آلومینیوم، ۱.۶ درصد سیلیکون ساخته می‌شود.

۵- ورق گالوانیزه AS : از روی ،آلومینیوم و ۸ تا ۱۱ درصد سیلیکون تشکیل می شوند.

◾️انواع ورق گالوانیزه بر اساس فرمینگ

۱- ورق شیروانی

ورق های شیروانی با ضخامتی بین ۰.۰۴ تا ۰.۶ میلی‌متر در اشکال متنوع مانند ذوزنقه و طرح سفال تولید و از آنها در ساخت سقف شیروانی سوله‌ها، منازل و واحدهای تولیدی استفاده می‌شود. ورق های شدولاین نیز در دسته ی ورق های شیروانی قرار دارند و در ضخامت بین ۰.۳ تا ۰.۷ میلی‌متر ساخته می شوند.

از این ورق ها به دلیل مقاومت بالا در برابر رطوبت، فرم محکم، وزن سبک، ایمنی بالا و قیمت مقرون به صرفه در ساخت سوله، خرپا و پانل ساندویچی استفاده می شود.

۲- ورق رنگی

ورق های رنگی در دو عرض ۱۰۰۰ و ۱۲۵۰ میلی‌متر تولید می‌شود. برای ساخت این محصول سطح ورق گالوانیزه با پوشش پلیمری رنگی پوشانده می شود تا مقاومت ورق در برابر آسیب عوامل محیطی افزایش یابد.

۳- عرشه فولادی

سطح ورق عرشه فولادی دارای برجستگی‌هایی است که ضخامت آن‌ها بین ۰.۷ تا ۱.۲۵ میلی‌متر می‌باشد. این ورق ها به دلیل مقرون به صرفه بودن، اجرای سریع و آسان، ایمنی بالا و سبک بودن کاربرد وسیعی در صنایع دارند.

۴- کرکره رول آف

ضخامت ورق های کرکره رول آف معمولا بین ۰.۴ تا ۱ میلی‌متر است و از آنها در ساخت پوشش درب کارگاه‌های تولیدی و مغازه‌ها استفاده می شود. از دیگر ورق های گالوانیزه فرمینگ می توان به گاردریل، بدنه ی کانکس، کانال های پیش ساخته و … اشاره کرد.

◾️کاربرد ورق های گالوانیزه

ورق های گالوانیزه به دلیل مقاومت بالا در برابر زنگ زدگی و خوردگی برای استفاده در مناطقی که رطوبت زیادی دارند بسیار مناسب هستند . در زیر تعدادی از کاربرد های این ورق ذکر می شود:

• صنعت لوازم خانگی : ساخت کابینت آشپزخانه،کانال های تهویه هوا، کانال های خنک کننده، کولر، ساخت ماشین لباسشویی، ظرف شویی، یخچال و…
• صنعت ساختمان سازی : ساخت سقف‌ها و بدنه‌ی سالن‌های بزرگ یا سوله‌های صنعتی و غیر صنعتی ، ساخت ساندویچ پانل‌ ها
• صنعت خودرو سازی : ساخت بدنه و قطعات داخلی خودرو
• صنعت برق و الکترونیک : استفاده در انواع سیم‌ کشی‌ ها، تولید قطعات پوششی و …
• صنعت مخابرات : ساخت کابل‌های تلفن، جعبه‌های تقسیم و تجهیزات مخابراتی
• صنعت راه سازی : ساخت تجهیزات ترافیکی مانند گارد ریل‌ ها، تابلو های راهنمایی
• صنعت کشاورزی : در ساخت انواع پروفیل، لوله و محصولات فولادی گالوانیزه.
• ساخت سیلوهای گـالوانیزه برای ذخیره ی مواد غذایی انسان یا دام
• ساخت مخازن ساکن یا متحرک، مانند مخازن تانکرها.
• ساخت انواع تابلوهای برق شهری یا صنعتی.

◾️ابعاد استاندارد ورق های گالوانیزه

عرض ورق های گالوانیزه ۱۰۰۰ و ۱۲۵۰ میلی متر است. ورق های فابریک در اندازه های ۱۰۰۰*۲۰۰۰و ۱۲۵۰*۲۵۰۰۰ میلی متر تولید می شوند‌. با توجه به کارخانه تولید گالوانیزه و ضخامت آن وزن هر یک از رول های گالوانیزه ۵_۷ تن است.

ورق های گالوانیزه به طور عمده دارای ضخامت ۰.۲ تا ۶ میلی متر است. ضخامت پوشش روی سطح ورق بسته به نوع کاربرد ۱۰۰، ۱۲۰، ۱۸۰، ۲۲۰ و ۲۷۵ گرم بر متر مکعب می باشد.

◾️قیمت ورق گالوانیزه

عوامل مختلفی بر قیمت گالوانیزه ی تولید شده تاثیر می گذارند که می توان به مواد زیر اشاره کرد:

• کارخانه تولید کننده ورق گالوانیزه
• روش تولید گالوانیزه
• وزن ورق گالوانیزه
• ابعاد و سایز ورق ها
• میزان پوشش ورق روی
• کیفیت نهایی ورق
• استانداردهای به کار رفته

همچنین عوامل دیگری چون میزان عرضه و تقاضا، قیمت ارز ، تحولات داخلی و جهانی ، قیمت جهانی شمش فولاد نیز بر قیمت ورق گالوانیزه تاثیر گذار است.

◾️شرایط نگهداری از ورق های گالوانیزه

در نگهداری ورق های گالوانیزه باید نکات زیر مورد توجه قرار گیرد :

1- ورق های گالوانیزه باید در محیط های دارای تهویه مناسب نگهداری شوند و امکان جریان هوا بین ورق ها وجود داشته باشد.

2- این نوع ورق ها را نباید حتی برای مدت کوتاه مستقیم روی خاک گذاشت و حتما باید با فاصله از سطح زمین انبار شوند.

◾️سخن آخر

همان طور که گفته شد ورق های گالوانیزه کاربرد وسیعی در ساختمان سازی و صنعت دارند و مهم ترین ویژگی آنها مقاومت در برابر زنگ زدگی و خوردگی می باشد. این نوع ورق ها بر اساس روش تولید ، فرمینگ و درصد روی به کار رفته در آنها ، انواع مختلفی دارند که باید بسته به نوع پروژه مناسب ترین ورق گالوانیزه انتخاب گردد. همچنین راه تشخیص ورق های گالوانیزه ظاهر شفاف، براق ،صاف و صیقلی و لیز مانند آنهاست.