آلیاژ برنج چیست و چه کاربردهایی دارد ؟
برنج آلیاژی ترکیبی از مس و روی است. که نسبت آن دو در آلیاژ، تعیین کننده نوع برنج می باشد. این آلیاژ به عنوان یکی از اولین فلزات مورد استفاده در تمدن های بشری شناخته شده و از قرن ها پیش به دلیل ویژگی ها و خواص منحصر به فردش کاربرد گسترده ای در صنایع مختلف داشته است.
اگر شما هم علاقمندید در خصوص آلیاژ برنج ، ویژگی ها و کاربرد های آن اطلاعات بیشتری کسب کنید؛ دعوت می کنیم در ادامه با فولاد نصر آذربایجان همراه باشید.
آلیاژ برنج چیست؟
برنج آلیاژی است که از ترکیب دو فلز “مس” و “روی” تشکیل می شود و با تغییر مقدار مس و روی سختی و نرم بودن این آلیاژ نیز تغییر می کند. آلیاژ برنجی نسبت به مس و روی چکش خواری بالاتری دارد و با اضافه شدن بیشتر مس مقاومت آن در برابر خوردگی افزایش می یابد.
تفاوت آلیاژ برنج و برنز
آلیاژ برنج معمولا با آلیاژ برنز اشتباه گرفته می‌شود.اما باید گفت؛ برنز علاوه بر ترکیبی از مس و روی از دیگر عناصر مانند قلع، فسفر و آلومینیوم تشکیل می شود. به همین دلیل وزن آن سنگین تر بوده و چگالی آن نسبت به روی بیشتر است. همچنین قابلیت انعطاف پذیری برنج بالاتر از برنز می باشد.
مراحل ساخت آلیاژ برنج
ساخت آلیاژ برنج در شش مرحله ی زیر انجام می شود که شرح داده می شود.
1- ذوب مس : در مرحله ی اول مس که دارای نقطه ذوب 1083 درجه سانتی گراد است ذوب می شود . و سپس روی، که دارای نقطه ذوب 907 درجه سانتی گراد است به نسبت مناسب به آن اضافه می‌شود.
2- اضافه کردن افزودنی ها : در این مرحله برای رسیدن برنج به آلیاژ مورد نظر به آن آلومینیوم، سرب و سیلیکون در میزان مناسب اضافه می‌شود.
3-قالب بندی : حال برنج مذاب آماده شده داخل قالب های مخصوص ریخته و سرد می شود تا اسلب یا بیلت ساخته شود.
درادامه طی روش نورد گرم بیلت ها به درون غلتک‌ها فولادی وارد شده و تحت فشار به ضخامت مورد نظر می‌رسد.
و پس از سرد شدن به وسیله ی دستگاهی به نام فرز یک لایه‌ای نازک از روی سطح فلز برداشته می‌شود تا نقایص آن برطرف شده و فاقد اکسید سطحی شود.
4-نورد سرد : نورد سرد به منظور افزایش مقاومت و استحکام بیشتر فلز انجام می‌شود. این عمل به قدری تکرار می شود تا فلز به ضخامت مورد نظر برسد. همچنین به منظور جلوگیری از اکسیداسیون برنج قبل از خنک شدن می‌توان مجدد اسلب‌های با ضخامت 2.5 میلیمتر را گرم کرد.
5- برش ورق : در این مرحله ورق ها برش داده می شوند تا به طول و عرض دلخواه برسند.
6-شستشوی برنج : در مرحله ی آخر ورقه های برنج با مواد شیمیایی مخصوص شسته می‌شود تا اکسید مس از روی آن پاکسازی شود.
ویژگی های آلیاژ برنج
از مهم ترین ویژگی های فلز برنج می توان به موارد زیر اشاره کرد.
- قابلیت چکش خواری بیشتری نسبت به مس و روی دارد .
- دمای ذوب آن بین 900-940 درجه سانتی‌گراد است. البته سختی و نرم بودن آن می‌تواند با تغییر نسبت مخلوط مس و روی تغییر کند.
- خاصیت ضد باکتریایی و میکروب کشی دارد. مس داخل برنج از طریق اثر اولیگودینامیک خاصیت میکروب کشی به آن می‌دهد.
- قابل بازیافت است : فلز برنج خاصیت مغناطیسی کمی دارد . به همین دلیل به راحتی می‌توان آن را از فلزاتی که معمولاً با آنها مخلوط می‌شود، جدا و دوباره بازیافت نمود.
- چگالی متوسط برنج 4/8 گرم بر سانتی متر مربع می باشد.
- در برابر لکه و کدر شدن مقاوم است.
- دارای نقطه ی ذوب پایینی است.
- رسانا است و جریان برق را از خود عبور می دهد.
- در برابر خوردگی و سایش مقاوم است.
- خاصیت مغناطیسی کمی دارد به همین دلیل آهن ربا به آن نمی چسبد.
- قیمت پایین و مقرون به صرفه ای دارد.
انواع آلیاژ برنج
آلیاژ های برنج براساس تغییرات ترکیبی و رنگ ظاهری انواع مختلفی دارند. که برخی از مهم ترین آنها شرح داده می شود.
- برنج آلفا : شامل کمتر از 35٪ روی است و برای کارهایی با فشار بالا، ضربه و سرد استفاده می شود.
- برنج بتا : شامل 45٪ تا 50٪ روی است و سختی و مقاومت بیشتری در برابر گرما ، فشار و ضربه دارد.
- برنج آلفا ـ بتا : شامل 35٪ تا 45٪ روی می باشد و برای استفاده در گرما مناسب است.
- برنج سربی : همان برنج آلفا ـ بتا همراه با مقداری سرب است.
- برنج طلایی : شامل 95٪ مس و 5٪ روی که از آن در ساخت مهمات جنگی استفاده می شود و نرم ترین فلز برنج است.
- برنج پست : شامل 20٪ روی بوده و دارای رنگ زرد نزدیک به طلایی است.
- برنج سفید : شامل بیش از 50٪ روی و بسیار شکننده است.
- برنج عالی : شامل 35٪ روی و 65٪ مس است و از انعطاف پذیری بالایی برخوردار است و از آن در ساخت فنر و پیچ ها استفاده می شود.
- برنج فشنگی : شامل 30٪ برنج معمولی و 37٪ روی است . قیمت ارزانی دارد و و برای استفاده در ابزار هایی که گرما نمی بینند مناسب است.
- برنج آلومینیومی : شامل آلومینیوم است و مقاومت زیادی در برابر خوردگی دارد و از آن در ساخت سکه های اروپایی استفاده می شود.
- برنج آرسنیکی : شامل آلومینیوم است و در ساخت دیگ‌های بخار کاربرد دارد.
- برنج دریاسالار : شامل30٪ روی همراه با 1٪ قلع می باشد.
- برنج دریایی : شامل 40٪ روی و 1٪ قلع است.
- برنج قرمز : شامل 5 تا 15٪درصد روی می باشد. دارای انعطاف پذیری ، مقاومت و چکش کاری بالایی است.اما ماشین کاری آن پایین است.
کاربرد های آلیاژ برنج
آلیاژ برنج به دلیل خواص و ویژگی‌هایی که دارد، برای کاربردهای مختلف استفاده می‌شود که از مهم ترین آنها می توان به موارد زیر اشاره کرد :
- به دلیل رنگ زیبا و درخشان آن در معماری و دکوراسیون داخلی استفاده می شود.
- به دلیل مقاوم بودن در برابر لکه و کدر شدن در ساخت ظروف برنجی منزل مورد استفاده قرار می گیرد.
- به دلیل اصطکاک کم در مغزی قفل‌ها و قطعات خودرو کاربرد دارد.
- بخاطر خاصیت آکوستیکی ( صدا سازی) در سازهای موسیقی مثل هورن به کار می رود.
- به دلیل خاصیت میکروب کشی در دستگیره در و سایر فلزات رایج در بیمارستان ها استفاده می شود.
- به دلیل رنگ طلایی و درخشان این آلیاژ، قیمت پایین و چکش خواری خوب در ساخت زیورآلات استفاده می شود.
- استفاده در ساخت پیچ و مهره و قطعات رشته‌ای
- استفاده در شیر آب ، اتصالات لوله آب و انژکتورها و…
- به دلیل نقطه ذوب پایین در ریختگری استفاده می شود.
- استفاده در پریز ها و کلید های برق و ابزار ها و اتصالاتی که در مجاورت مواد قابل اشتعال یا منفجره قرار دارند.
از دیگر کاربرد های آلیاژ برنج می توان ساخت پنجره‌های مشبک سازی شده ، جواهر آلات ، زیپ ، سخت افزار‌های ردیابی ، مدال‌های ورزشی ، بدنه‌ی خودکار‌ها ، لوازم آرایشی ، اجزا و چرخ‌دنده‌های ساعت، کنتور‌های برق، لوله‌ها و موتور‌های دریایی ، مجسمه سازی و… را نام برد.
قیمت آلیاژ برنج
از آنجایی که آلیاژ برنج از دو فلز مس و روی تشکیل می شود؛ بنابراین قیمت هر دوی این فلزات بر قیمت نهایی برنج تاثیر گذار است. البته به دلیل اینکه روی قیمت ارزان تری نسبت به مس دارد؛ هر چقدر روی استفاده شده در برنج بیشتر باشد قیمت آن مناسب تر خواهد بود.
همچنین عوامل بسیار دیگری مانند قیمت جهانی برنج، نوسانات دلار، میزان عرضه و تقاضا و… نیز بر قیمت برنج تاثیر می گذارد.
سخن آخر
همان طور که اشاره شد برنج نوعی آلیاژ به دست آمده از مس و روی است که به دلیل استحکام بالا و مقاومت در برابر خوردگی کاربرد وسیعی در صنایع مختلف دارد. آلیاژ برنج انواع مختلفی دارد که میزان روی و مس موجود در آن تعیین کننده ی نوع برنج و کاربرد آن می باشد.
قطعا شناخت برنج و خصوصیات آن شما را در انتخاب هوشمندانه تر یاری خواهد کرد. ما نیز در شرکت فولاد نصر آذربایجان به عنوان یکی از بزرگترین واحد های تولیدی مقاطع فولادی از قبیل انواع تیر آهن ، نبشی تبریز و… آماده ی ارائه خدمات به شما هموطنان عزیز هستیم.
شما مشتریان محترم می توانید جهت مشاوره و سفارش محصول با شماره 04134329481 تماس حاصل فرمایید و اقلام مورد نیاز خود را با بهترین کیفیت و مناسب ترین قیمت تهیه فرمایید.
